Deze periode verzorg ik voor tweedejaars studenten van de lerarenopleiding bijeenkomsten ‘Educatief ICT’. Studenten ontwerpen een leerpraktijk waarbij ze ICT op weloverwogen wijze inzetten. Studenten formuleren een eigen leervraag op basis van een beschrijving van een ‘instructieprobleem’ in de eigen stagepraktijk. Vervolgens is het de opdracht om een oplossing te ontwerpen waarbij ICT als hulpmiddel wordt ingezet. Daarbij daag ik de studenten uit om verder gaan dan het alleen verbeteren en versterken van bestaande (vaak docentgestuurde) didactische aanpak met behulp van ICT. Ik wil dat de studenten ervaren/leren hoe je met behulp van ICT betekenisvolle leerpraktijken kunt ontwerpen waarbij het actief leren van de leerlingen centraal staat.
SAMR
Wat is de invloed van didactische inzet van ICT op het leren en de prestaties van leerlingen? Hoe innovatief is de inzet van ICT daadwerkelijk? Het SAMR model van Puentedura helpt in het beschrijven van de didactische inzet van ICT. Het is geen ontwerpmodel, je gebruikt het als hulpmiddel tijdens het reflecteren op een leerpraktijk. Het model (zie afbeelding) bestaat uit vier niveaus:
1. Substitution; Inzet van ICT ter vervanging van een hulpmiddel zonder verandering in de didactiek.
2. Augmentation; Inzet van ICT ter vervanging van een hulpmiddel, dat leidt tot een versterking van de gebruikte didactiek.
3. Modification; Inzet van ICT ten behoeve van herontwerp van leertaken.
4. Redefinition; Inzet van technologie voor het ontwerpen van leertaken die zonder technologie niet mogelijk zijn.
Afb: SAMR-model (http://jennyluca.wikispaces.com/TPACK+and+SAMR)
Low and high level technology
Bij de niveaus substitution en augmentation gaat het om het versterken van de bestaande didactische aanpak. De didactiek zelf verandert niet. Vaak betreft het een docentgestuurde en low level technology aanpak. Niets mis mee, kan een krachtig effect hebben! Leerlingen gebruik laten maken van educatieve content via een laptop of een iPad heeft zijn voordelen, maar de vraag die studenten moeten leren beantwoorden is of het hier inzet van ICT betreft dat leidt tot het beter leren van leerlingen. Wat verandert er ten opzichte van het lezen uit een traditionele methode? Ook als de leerlingen gebruik maken van de functionaliteit van de device om digitale notities (annotaties) te schrijven die ze kunnen gebruiken voor een werkstuk blijft de didactiek in principe staan.
Bij modification en redefinition gaat het om transformatie van de didactiek, waarbij de kenmerken van ICT leiden tot herontwerp van leeractiviteiten of zelfs leeractiviteiten die zonder deze ICT niet mogelijk waren. Leerlingen kunnen door middel van diverse tools op hun apparaten een multi-mediaal ‘werkstuk’ creeren, waarbij ze kritisch moeten kijken naar de bronnen die ze verzamelen en moeten beoordelen of deze bronnen geschikt zijn. Je geeft als docent daarmee een andere opdracht. Dit proces kan online plaats vinden waarbij leerlingen plaats- en tijds onafhankelijk samenwerken, hun product online publiceren en delen met de ‘rest van de wereld’ en feedback ontvangen.
Het betreft hier leeractiviteiten waar het actief leren van de leerling centraal staat en van leerlingen ook hogere denkvaardigheden vereist.
Ontwikkeling
Het is een bewuste stap om mijn studenten eerst aan de slag te laten gaan met een ‘low level’ inzet van ICT, gekoppeld aan een concrete praktijksituatie. Ten eerste omdat ik denk dat je als docent in de praktijk ICT inzet op alle vier de niveaus. Zij zitten midden in de ontwikkeling van hun ’teacher beliefs’, hebben nog relatief weinig ervaring met het inzetten van ICT in de les en bouwen aan zelfvertrouwen om ICT zowel technisch als didactisch in te zetten. Succeservaringen zijn dan belangrijk en liggen aan de basis van een meer ‘high level’ inzet. Overigens, in de praktijk pas je ICT toe op alle vier de niveaus.
In de onderwijseenheid bied ik studenten de mogelijkheid om te experimenteren, als voorbereiding op de praktijk, door het aanreiken van een denkmodel, ontwerpstappen en feedback. Het gaat om de realisatie dat de onderwijsinnovatie niet de ICT-tool betreft, maar wat je er mee bereikt in het leren van je leerlingen. Daarnaast gaat het om de realisatie welke competenties de student moet ontwikkelen om ICT op een weloverwogen wijze in te zetten.
We plan for people, not for technology.
Hieronder nog een uitleg over het SAMR-model:
Bronnen: