De laatste 30 jaar heeft Finland een enorme ontwikkeling doorgemaakt op educatief terrein en wordt gezien als een land met een van de beste schoolsystemen ter wereld, ondersteund door cijfers van de OECD. Goede resultaten, minder dan 2% uitval, etc. Wat is er dan gebeurd? Pasi Sahlberg, directeur van het ‘Center of Mobility and Cooperation’ in Finland, legt de ‘Finse droom’ uit. Mevrouw van Bijsterveldt, kijkt u ook mee?
Hervormingen
De Finse overheid heeft de laatste decennia een serie hervormingen doorgevoerd om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. Zo gaat vanaf de jaren ’70 van de vorige eeuw iedere inwoner van Finland naar een ‘Periskoulu’ en volgt daar negen jaar basisonderwijs. Het voortgezet onderwijs is in de jaren ’80 en ’90 hervormd waardoor leerlingen geen keuze meer hoeven te maken tussen een ‘academisch- of beroepsgericht spoor’, maar dat door de samenvoeging er een flexibele omgeving is ontstaan waar maatwerk mogelijk is geworden. De docenten hebben allemaal een universitaire mastergraad, sinds een wet in 1979 dat verplicht stelde. Er is in de jaren ’90 hard gewerkt aan het bouwen van een vertrouwensrelatie tussen het onderwijs en de gemeenschap enerzijds, en het onderwijs en de politiek anderzijds, met als gevolg dat het onderwijs verantwoordelijkheid krijgt en neemt in maatschappelijke ontwikkelingen en dat het beroep van docent in hoog aanzien staat.
Succesfactoren
Sahlberg noemt een aantal factoren die het succes van de hervormingen verklaren.
1. The Finnish Dream: Good Schools for All
Het is in Finland al een lange traditie om voor iedereen onderwijs te verzorgen. Die traditie werkt door in het ontwikkelen van overheidsbeleid. Onderwijs is verplicht, ongeacht nationaliteit, afkomst of economische status.
2. The Finnish Principle: Less is More
If we will teach less, we’ll learn more. This is a very difficult thing to accept for a traditional educator, becasue we have been raised to think that if somebody is not learning something we have to teach more, that the problem is there is not enough learning or teaching time so we had to give more things to be learned.
In zijn presentatie laat hij data zien waaruit blijkt dat docenten in Finland in vergelijking met hun Amerikaanse collega’s, de helft minder tijd besteden aan het geven van een les. Waar in Finland een docent gemiddeld 2 a 3 lessen per dag verzorgd, doet een Amerikaanse (of een docent in Nederland) er zes of zeven per dag. Na zoveel uren op een dag ben je daarna tot niets meer in staat, volgens Sahlberg:
…that if we want our teachers to be engaged in curriculum development, or their students evaluation and assessments, or any serious project work, they need to have time to do this and if they are occupied by classroom teaching it is very difficult to find this time.
Niet alleen de docent geeft minder les, ook de student besteed minder tijd in een klaslokaal. Sahlberg geeft aan dat leerlingen in Finland wel meer dan twee jaar minder instructietijd in een klaslokaal krijgen aangeboden dan in de VS. Toch wordt er in Finland beter gepresteerd.
If you test less, you will learn more. Tot hun 15e hebben krijgen leerlingen geen externe, gestandaardiseerde toetsen en examens. Er is in Finland veel vertrouwen in de kwaliteiten van een docent, en die moet je de ruimte geven om creatieve lessen te ontwikkelen die inhoudelijk een hoog niveau kennen en goed aansluiten op het leren van de leerlingen. Leerlingen moeten de tijd hebben om te leren en aan hun projecten te werken, zo is de gedachte in Finland.
3. The Finnish Privilege: Teachers
Het beroep van docent kent een hoog aanzien in Finland. De top studenten die naar de universiteit gaan, en met gemak kunnen kiezen voor rechten of medicijnen, kiezen voor het beroep als docent. Ieder jaar ongeveer 6000 aanmeldingen, en een toelatingspercentage van 12%. The best of the best worden leraar.
4. The Finnish Way: Only Dead Fish Follow The Flow
Sahlberg geeft aan dat dit gezegde in Finland gebruikt wordt om aan te geven dat je blij moet zijn om dingen anders te doen. Waar onderwijshervormingen in de rest van de wereld zich in het algemeen richten op zaken als de focus op kernvakken, standaardisering, kwaliteit van onderwijs verbeteren door scholen en docenten af te rekenen op resultaten en allerlei controlemechanismen te ontwikkelen, ligt bij Finland de focus op het professionaliseren van het onderwijs (zie onderstaande afbeelding).
Creativiteit
Voor de toekomst heeft het Finse onderwijs doelen gesteld. Er moet nog meer een focus worden gelegd op het aanbieden van betere geïndividualiseerde leertrajecten. Sahlberg verwacht dat hierdoor steeds meer ruimte komt voor nieuwe vormen van leren en lesgeven, en dat de traditionele vormen van onderwijs zullen verdwijnen. Een andere doel is het zorgen voor meer creativiteit in de Periskoulu, onder andere door het aanbieden van dans en drama.
The creativity aspect is very important, because in Finland we believe that risktaking, creativity and innovation are very very important for a society like ours. And particularly in this globalised world it’s more important than what you actually know or remember, its more about what you are and capable of doing.
Ik begrijp dat een dergelijk praatje geen kritische geluiden oplevert over het Finse onderwijssysteem, en om een goed beeld te krijgen van de werking ervan, moet je je echt meer verdiepen in het systeem. Maar wat mij inspireert en aanspoort om het verhaal van Sahlberg samen te vatten is de innovatieve visie op leren en onderwijs op overheidsniveau en de plek die het onderwijs heeft in het maatschappelijk debat. Het is een krachtig alternatief waar we in Nederland iets van kunnen leren.
Of het Finse model geschikt is voor Nederland weet ik niet. Nederland kent meer inwoners, een andere economie, kent een andere samenleving. Maar ik krijg het wel idee dat de Finnen beter snappen hoe belangrijk het is om in goed onderwijs en blije docenten te investeren, dat past bij de wereld van vandaag en morgen.
via David Truss
Afbeelding: screendump lezing Pasi Sahlberg @AsiaSociety
Ik hoor graag uw reactie!