Aanstaande vrijdag verzorgt de themagroep ICT en de lerarenopleider van het Velon een workshop op de jaarlijkse studiedag van het Velon. Het thema van deze workshop is het ondersteunen van feedback met inzet van ICT. Deelnemers krijgen een aantal voorbeelden te zien van hoe je met ICT het geven en ontvangen van feedback kunt organiseren. Vervolgens gaan deelnemers hands-on aan de slag met een aantal toepassingen. Eén van de toepassingen is het Annotatiesysteem, een voorbeeld dat ik heb aangereikt, waarmee het proces van peer-review georganiseerd kan worden. Helaas kan ik vanwege andere werkzaamheden niet aanwezig zijn bij de workshop. Via deze blogpost en handreiking kan ik toch een bijdrage leveren.
Inleiding
Studenten van de masteropleiding Leren & Innoveren van hogeschool Inholland geven elkaar feedback op concept-producten. Het proces van het organiseren van deze peer-feedback wordt peer-review genoemd, en kan een krachtig instrument zijn om het diep leren van studenten te bevorderen. Het is een vorm van formatieve toetsing. De peer-review bij de masteropleiding wordt ondersteund door de gratis web-based tool Annotatiesysteem.nl (zie ook deze blogpost).
Waarom peer-review
Wat zijn de voordelen van peer-review? In een constructivistische leeromgeving is het van belang dat studenten in aanraking komen met meerdere perspectieven en daarover discussieren. Door middel van peer-review komt de student in aanraking met de perspectieven van zijn ‘peers’ en zal deze vergelijken met zijn eigen perspectief en wellicht bijstellen. Er is sprake van diep leren.
Door studenten te vragen om te reflecteren op de producten van anderen, reflecteert de student indirect op zijn eigen product. Het helpt hem dus om zijn eigen product en proces te verbeteren. De peer-feedback werkt bovendien aanvullend op de feedback van de docent. Het kan zijn dat de peer-feedback zelfs wat beter aansluit op het kennisniveau van de peers in vergelijking met de feedback van de docent: een betere aansluiting op de zone van naaste ontwikkeling.
Een ander motief om peer-review in te zetten is de rolontwikkeling van de professional. Van een professional mag je verwachten dat hij zijn collega’s op een goede manier van feedback kan voorzien. In het proces van peer-review in een opleiding kun je deze rol leren ontwikkelen.
Voorwaarden peer-review
In het proces van peer-review kan de student peer-feedback geven (1) gericht op het begrijpen van een tekst (via bijvoorbeeld een verhelderingsvraag), (2) gericht op het geven van een oordeel (evaluatie op vorm, inhoud, etc.), (3) gericht op de onderbouwing van het oordeel (uitleg) en (4) gericht op evt. bijstellingen van het product of proces. Belangrijke regel is dat bij het geven van een oordeel, er altijd sprake is van een onderbouwing aangevuld met evt. verbeterrichtingen.
Het is belangrijk om je te realiseren als docent dat het geven van feedback iets is dat studenten moeten leren.
Verder moet het proces van peer-review goed georganiseerd zijn wil het effectief zijn. Zo moet de opdracht helder zijn: iedereen moet weten waar hij aan toe is. Het is belangrijk om goede afspraken te maken over wanneer er feedback gegeven wordt en aan welke kwaliteitseisen deze moet voldoen. Als studenten zich niet houden aan deze afspraken dan leidt dat mogelijk tot frustratie en een negatief effect op het leerproces.
De rol van de docent is in deze cruciaal: hij is verantwoordelijk voor het bewaken van het proces en de kwaliteit. In het proces van peer-review kan de docent ook zijn expertfeedback geven, maar niet voordat de studenten elkaar van feedback hebben voorzien. Als de feedback van de docent al is gegeven dan zijn de studenten vaak terughoudender in het geven van peer-feedback.
De docent kan vervolgens op de gegeven feedback aanvullen, evt. misconcepties bij studenten lokaliseren en de kwaliteit van de feedback beoordelen. Het is belangrijk om de peer-review op een goede manier af te sluiten door de opbrengsten te bespreken en te delen met alle studenten, zodat deze opbrengsten ook daadwerkelijk benut worden.
Voor meer informatie over het succesvol inzetten en organiseren van peer-feedback heeft Jakko van der Pol een mooie bijdrage geschreven.
Online peer-review
Online peer-review heeft een aantal voordelen ten opzichte van het face to face organiseren van peer-review. Door gebruik te maken van een online omgeving kan je peer-review tijd- en plaatsonafhankelijk uitvoeren. Op deze manier kan de student zelf een geschikt moment kiezen om feedback te geven. Studenten zijn op afstand vaak wat zakelijker in het formuleren van de feedback. Het schriftelijk formuleren van feedback leidt tot betere feedback. Een online omgeving ondersteund verder bij het organiseren van de peer-review, wat een tijdrovende klus kan zijn. Het laatste argument voor peer-review is dat er sprake is van een transparant proces, zichtbaar voor zowel de reviewer, de ontvanger en de docent.
Annotatiesysteem.nl
Er zijn verschillende tools beschikbaar om het proces van peer-review te organiseren. Bij de masteropleiding wordt gebruik gemaakt van het Annotatiesysteem om de peer-review te organiseren rondom concepten van toetsproducten, bijvoorbeeld een paper of een onderzoeksplan. Dit zijn vaak langere documenten waarbij het van belang is om de feedback op tekstniveau te geven.
In het Annotatiesysteem maakt je als docent een ‘course’ aan waarin kleine groepen studenten hun concept in PDF-vorm aanbieden. In de PDF kan de student relevante passages selecteren en deze koppelen aan een bericht, of annotatie. Op deze berichten kun je vervolgens reageren waardoor er een online discussie kan ontstaan. Studenten kunnen elkaars berichten waarderen. De docent kan bovendien richtinggevende vragen/onderwerpen instellen, en daarmee het geven van feedback door de student ondersteunen.
Handreiking
Hieronder treft u de handreiking aan die gebruikt gaat worden op de workshop van 13 november 2015. Het doel van deze handreiking is kennismaking met het Annotatiesysteem om het proces van peer-review te organiseren. In deze handreiking staan de stappen beschreven van het aanmaken van een course met daarin een groep waarin studenten elkaars producten van feedback kunnen voorzien, ondersteund door richtinggevende onderwerpen. Het betreft hier alleen de basisstappen, om in een kort tijdsbestek de eerste ervaring op te doen met deze applicatie.
Gebruikte bronnen:
Fransen, J. (2011). The Power of Peer Feedback in the Master Programme Learning & Innovation. In ATEE 2011 Conference (Vol. 2011, pp. 1–12). ATEE 2011 Conference.
PowerPoint Introductie feedback en peer-review masteropleiding Leren & Innoveren.
Handreiking Annotatiesysteem Velon studiedag 13 november 2015 by jeroenbottema
Er is een element dat ik mis,
De ontvanger van de peer-feedback moet volgens mij wel het idee hebben dat de gever van de feedback wel iets zinnigs over het onderwerp te zeggen heeft. Binnen de mli is dat zeer waarschijnlijk niet altijd het geval. (Omdat de keuze van onderwerpen vrij is en het beginniveau van de deelnemers heel erg divers.) Het kost iemand die vrij veel weet van het onderwerp dan relatief veel tijd om anderen van feedback te voorzien, terwijl hij er zelf niet veel voor terugkrijgt.
Daarbij leert hij ook nog eens het minst van zijn medestudenten, puur en alleen omdat hij er al veel van wist.
Het wordt helemaal erg als de student ook nog het idee heeft dat de docent inhoudelijk niet zo veel weet over het gekozen onderwerp. Dan zal de expertfeedback ook minder bruikbaar ervaren worden. Dat zal heus voorkomen. En dat geeft een onevenredige verdeling in de studielast voor de betreffende student.
Mijn inziens moet je bij de inzet van peerfeedback heel goed nadenken over wie je op welk stuk feedback laat geven. Een willekeurige indeling is daarbij misschien juist niet handig.
Ha Remko,
Dank voor je waardevolle bijdrage! Je stipt een belangrijk punt aan, het is inderdaad van belang dat lerenden binnen een groep verstand hebben van het onderwerp. Dat komt de feedback ten goede. Maar het onderwerp kan ook juist zijn de technische kenmerken van een product zoals een paper. Het onderwerp van dat paper is dan minder relevant. Het is dus belangrijk om goede afspraken te maken over criteria. Verder bevestig je de noodzaak voor het goed organiseren van peer-review, en dat is niet gemakkelijk zoals je zelf ook hebt ervaren!